Saraybosna’nın “Umut Tüneli” 20 Yaşında

Bosna savaşı sırasında kazılan 800 metre uzunluğundaki tünel, kuşatma altındaki Saraybosna’nın dünyaya açılan tek kapısıydı

Bosna savaşı sırasında, zor koşullar altında kazılan ve 30 Temmuz 1993’te açılan 800 metre uzunluğundaki “Umut Tüneli”, savaş zamanında kuşatma altındaki başkent Saraybosna’ya adeta hayat vermişti.

Bosna’daki savaşın tüm acımasızlığıyla sürdüğü ve başkent Saraybosna’nın kuşatma altında tutulduğu sırada, merhum Aliya İzzetbegoviç ve beraberindeki arkadaşlarının fikriyle BM kontrolündeki Uluslararası Saraybosna Havalimanı’na ulaşımı sağlayacak bir tünel yapılması kararlaştırıldı. Bu kapsamda yapılan araştırmalar sonucu Boşnakların elinde bulunan İgman Dağı yakınlarında Butmir bölgesinde Kolar ailesine ait evin altından tünel inşa edilmeye başlandı.

Sırp mevzileri arasında, uluslararası havaalanının altından özgür dünyaya açılan, 800 metre uzunluğunda, 1 metre genişliğinde ve 160 cm yüksekliğindeki tünel, 4 ay 4 gün süren yoğun çalışmalar sonucu 20 yıl önce bugün açıldı. Tahta bloklarla ve tomruklarla desteklenen, zeminine de ray döşenen tünelin tamamlanmasıyla birlikte Saraybsna’nın dünyayla bağlantısı sağlandı, gelen birçok gıda malzemesi bu tünel sayesinde kuşatma altındaki Boşnaklara ulaştırıldı.

Savaş zamanında günde ortalama bin kişinin geçtiği “Umut Tüneli”nin faal olduğu iki yıl boyunca, Saraybosna halkının zor kuşatma şartlarında hayatta kalmasını sağlayacak çok sayıda yardım malzemesi şehre sokulmuştu. Tünelin bir ucunun bulunduğu Butmir’deki evin sahibi olan Kolar ailesi, tüneli 1996 yılından müzeye dönüştürürken, geçen yıl da tünel kamulaştırılarak Anıtlar Vakfı’na devredildi.

Müze Müdürü Dina Memiç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Saraybosna’nın, modern tarihin en uzun süren kuşatmasına taknıklık ettiğini hatırlatarak, tünelin kazılmasından önce, birçok vatandaşın, karşı tarafa geçebilmek için havaalanı pistini koşarak geçmeye çalıştığını, çoğunun da havaalanını tutan BM askerlerince yakalandığını söyledi.

“Umut Tüneli”nin kazımına 1993 yılı Mart ayında, tünelin iki ayrı ucundan başlandığını belirten Memiç, tünelin 30 Temmuz’da tamamlandığını, ancak kazım sürecinde özellikle mekanizma yetersizliği ve yeraltı suları nedeniyle büyük zorluklar yaşandığını vurguladı.

Kolar ailesinden Edis Kolar ise tünel kazıldığında 17 yaşında olduğunu belirterek, 1994 yılında ise tünelin korunmasından sorumlu güvenlik biriminde görev aldığını bildirdi. Edis Kolar, Bosna savaşında önemli bir yere sahip bu tünelin bir parçası olmaktan gurur duyduğunu söyledi.

Tünelin 20. yılı nedeniyle uzun metrajlı bir belgesel ve içinde tünele ait fotoğrafların bulunduğu bir albüm hazırladıklarını söyleyen Kolar, belgesel ve albümün Eylül ayındaki tanıtım etkinliğine, tünelin kazılışında görev alan herkesi çağırmayı planladıklarını ifade etti.

Bugün tünelin ziyarete açık sadece 25 metrelik bir kısmı bulunuyor. Tünelin diğer kısmı ise, savaşın ardından, 1996 yılında, bakımsızlık nedeniyle yıkıldı. Bosna Hersek’teki en fazla ziyaret edilen tarihi yerlerden biri olan “Umut Tüneli” geçen yılın son 6 aylık diliminde 57 bin, bu yılın ilk 6 aylık diliminde ise 31 binin üzerinde turist tarafından ziyaret edildi.

AA