Balkanlar’a Hangi Ülke Ne Kadar Yatırım Yaptı

Balkanlar’da Türkler Makedonya, Arnavutluk ve Kosova’ya, Ruslar Bosna Hersek ve Karadağ’a, Avusturyalılar Hırvatistan’a en fazla yatırım yaparken, Arap şirketlerinin yeni gözdesi Sırbistan oldu.

Balkanlar, zengin doğal kaynakları, suları, turizm potansiyeli ve özelleştirilen firmalarıyla, son yıllarda yabancı ülkelerin şirketlerinin yoğun ilgi gösterdiği bölge olarak dikkati çekiyor.

Balkan ülkelerinin en büyüğü konumundaki Sırbistan’da geçen hafta Birleşik Arap Emirlikleri’ne ait (Bae) Etihad Havayolları, bu ülkenin milli havayolu şirketi JAT’ın yüzde 49’unu satın alması, bu ülkeye yapılması planlanan büyük Arap yatırımlarının başlangıcı oldu. Etihad Havayolları’nın iki aşamalı olarak, Sırbistan’a yaklaşık 100 milyon dolarlık yatırım yapacak olması, özellikle ekonomik krizin etkisi altındaki bölge için büyük umut oldu.

Sırbistan Yabancı Yatırımlar ve İhracat Tanıtımı Ajansı Müdürü (SIEPA) Bojidar Laganin, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Arap yatırımcıların Sırbistan’daki etkisinin son dönemde önemli bir artış kaydettiğini, yakın zamanda, Etihad Havayolları’nın ardından Bae’nden yeni yatırımcı firmaların da Sırbistan’a yatırım yapmasını beklediklerini söyledi.

Sırbistan Maliye Bakanı Mlacan Dinkiç’in Mart ayı sonunda Abu Dabi’de “Al Dahra” firmasıyla, tarım alanına yapılacak yatırımlarla ilgili, 400 milyon değerinde bir anlaşma imzaladığını kaydeden Laganin, aynı firmanın, Belgrad’daki Nikola Tesla Havalimanı’na büyük bir kargo terminali inşa etmek için de girişimlerde bulunduğunu belirtti.

Laganin, Sırbistan’ın aynı zamanda, Çin’den de yatırımcı beklediğini ifade etti. Sırbistan’ın Çin’den, otoyol yapımında kullanılmak üzere, 1,8 milyar dolarlık kredi talebinde bulunduğunu belirten Laganin, aynı zamanda Çinli CMEC (China National Machinery and Equipment Import & Export Corporation) şirketi ile Sırbistanlı Kostolac Termoelektrik Santrali yetkililerinin, Kostolac’ta, maliyeti 712 milyon avroyu bulacak yeni tesislerin inşaası için Mayıs ayında görüşmelere başladığını bildirdi.

Laganin, Kostolac’ın yanı sıra Çinli yatırımcıların, ülkedeki diğer enerji sektörlerine de yatırımlar yaptığını ifade ederek, geçen yılın sonlarında, Sırbistan Elektrik Kurumu ile Çinli “China Environmental Energy” firmasının Obrevovac’ta bir termoelektrik santralinin inşaatı için anlaşma imzaladığını, söz konusu yatırımın 2 milyar doları bulmasının beklendiğini kaydetti.

Sırbistan Ulusal Bankası ve Sırbistan Yabancı Yatırımlar ve İhracat Tanıtımı Ajansı verilerine göre ise son 10 yılda, Sırbistan’daki en büyük yatırımcılar, mobil telefon şirketi “Telenor”, petrol şirketi “Gazprom” ve otomobil şirketi “Fiat” olduğu bildirildi.

Öte yandan, Sırbistan’da 30 yatırımla en fazla Almanlar, 23 yatırımla Avusturyalılar, 18 yatırımla İtalyanlar, 16 yatırımla Slovenler, 12 yatırımla da Fransızlar önde geliyor. Ancak son dönemde yükselen Arap, Rus ve Çin yatırımlarının mevcut yatırım listesini değiştireceği belirtildi.

-Hırvatistan’ın en büyük yatırımcısı Avusturyalılar-

Bu yıl içerisinde yapılan doğrudan yabancı yatırımlar ele elındığında, Balkan ülkeleri arasında lider ülke Avrupa Birliği’nin en genç üyesi Hırvatistan oldu. Yılın ilk üç ayında, Hırvatistan’a 460 milyon avroluk yatırım yapılırken, aynı dönemde, Sırbistan’a 150 milyon avro, Makedonya’ya 53 milyon avro, Bosna Hersek’e 39 milyon avro yatırım yapıldı.

Hırvatistan Ulusal Bankası’nın verilerine göre, ülkeye son 20 yılda en fazla Avusturyalı firmalar yatırım yaptı. Bu süre içerisinde yaklaşık 7,2 milyar avroluk yatırım yapan Avusturyalı firmaları, 4,07 milyar avro ile Hollanda, 3,11 milyar avro ile Almanya, 2,45 milyar ile Macaristan, 1,72 milyar avro ile Lüksemburg, 1,4 milyar avro ile Fransa ve 1,3 milyar avro ile İtalya izliyor.

Hırvatistan’ın mevcut en büyük yatırımcısı konumundaki Macaristanlı “MOL Grup”, geçen yıl içerisinde ülkeye 1,1 milyar dolar değerinde yatırım gerçekleştirdi. Petrol araştırmaları ve üretimi yapan şirket, bir önceki yıla oranla, 2012 yılındaki yatırımını ikiye katladı.

Hırvatistan’ın AB üyesi olmasının ardından, AB üyesi olmayan Türkiye ve Rusya gibi ülkelerin bu ülkeye yatırımlarında artış bekleniyor. Rusya, son 20 yıl içerisinde, bu ülkeye 188 milyon avro değerinde yatırım yaparken, aynı dönemde Türkiye ise 140 milyon avroluk yatırım gerçekleştirdi. Hırvatistan’da başta turizm olmak üzere birçok farklı alanda yatırımları bulunan 50 Türk şirketi bulunuyor.

-Ruslar’ın yeni gözdesi, Bosna Hersek-

Bosna Hersek Dış Ticaret ve Ekonomik İlişkiler Bakanlığı’nın verilerine göre, yılın ilk 4 ayı içerisinde 40 milyonun üzerinde yatırım alan Bosna Hersek’in, bu süreçteki en büyük yatırımcısı Rus şirketleri olurken, Rusya’nın takipçileri ise sırasıyla, Sırbistan, Avusturya, Hırvatistan ve Almanya oldu.

En fazla üretim, ticaret ve bankacılık sektörlerine yatırım yapılan Bosna Hersek’te, 1994-2011 yılları arasında, en büyük yabancı yatırımcılar, Avustuyalılar olurken, aynı dönemde, Avusturya’yı, Sırbistan, Hırvatistan, Rusya ve Slovenya takip etti. İlk 5 ülke arasında bulunmayan Türkiye, 17 yılı kapsayan bu dönemde, Bosna Hersek’e en fazla yatırım yapan 9’uncu ülke oldu.

Bu süre içerisinde Bosna Hersek’e en fazla yatırım yapan şirketler, Sırbistan Telekom, Litvanyalı Ukio Banko Yatırım Grubu, İsviçreli ArcelorMittal Holding, Rusyalı OAD, Avusturyalı Hypo Alpe-Adria Bank, Hırvatistan Telekom, Hırvatistanlı Zagreb Bankası, Türkiye’den Kastamonu Entegre Ağaç Sanayi ve Ticaret, Slovenyalu LIVAR ve Avusturyalı Asamer Zement Holding oldu.

Bosna Hersek’te son dönemde büyük bir atılım gerçekleştiren Rusyalı petrol firması “Gazprom”, ülkede uzun süredir faaliyet gösteren Avusturyalı OMV şirketinin 22 benzin istasyonunu satın alarak, Bosna Hersek piyasasına hızlı bir giriş yaptı. Gazprom’un, yıl sonuna kadar, yaklaşık 50 milyon avroluk yatırım yapması bekleniyor.

Gazprom’un yanı sıra, Rusyalı “Sberbank” da Rusya’nın Bosna Hersek’teki en yeni yatırımlarından biri olarak dikkati çekiyor. Bugüne kadar Bosna Hersek’teki yatırımlarını ülkenin iki entitesinden biri olan Bosna Sırp Cumhuriyeti’ne yoğunlaştıran Rusya, Sberbank ve Gazprom ile Bosna Hersek Federasyonu’ndaki (FBIH) yatırımlarını da önemli ölçüde büyüttü.

-Ruslar, Karadağ’da da dominant-

Balkanlar’ın en küçük ülkesi konumundaki 650 bin nüsfuslu Karadağ’ın en büyük yatırımcısı Rus şirketler oldu. Yabancı yatırımlarda Rusya’yı İtalya, Macaristan, İsviçre, Avusturya, İngiltere, Güney Kıbrıs ve Türkiye takip ediyor. 2009-2011 yılları arasında Karadağ’a 270 milyon avro yatırım yapan Rus şirketleri, Karadağ’da özellikle turizm alanına yaptıkları yatırımlarla dikkati çekti.

Son yıllarda Türk şirketleri de Karadağ’a ilgi göstermeye başladı. Karadağ’daki Türk şirketleri, buradaki yatırımlarını, altyapı, enerji ve inşaat alanlarına yoğunlaştırdı. Karadağ’da faaliyet gösteren en büyük Türk şirketlerinin başında GİNTAŞ, Enka ve Tosçelik geliyor.

-Kosova’daki Türk yatırımcılar artıyor-

Kosova Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre, 2007-2012 yılları arasında, ülkedeki en büyük yatırımcı Alman şirketleri olurken,bu süreçte 292 milyon avro yatırım yapan Alman şirketlerini, 251 milyon avro ile İngiliz, 195 milyon avro ile Slovenyalı, 133 milyon avro ile Avusturyalı, 115 milyon avro ile İsviçreli, 109 milyon avro ile Hollandalı, 70 milyon avro ile Arnavut ve 64 milyon avro ile Türk şirketleri takip etti.

Son yıllarda Kosova’daki yatırımlarını arttırmaya başlayan Türk şirketler, özellikle bankacılık, havalimanı, eğitim ve sağlık alanlarında yatırım gerçekleştiriyor.Kosova Yabancı Yatırımları Tanıtma Ajansı (APIK) verilerine göre, son 10 yıl içerisinde, ülkede 405 Türk firması faaliyet gösterirken, şirketlerde toplam 2 bin 339 çalışan bulunuyor. Kosova’daki en büyük Türk yatırımcılar ise, inşaat firması Bechtel Enka, Limak ve Teb oldu.

-Arnavutluk’taki en büyük Türk yatırımcı Çalık Holding oldu-

Arnavutluk Ekonomi Bakanlığı’nın 2011 verilerine göre, ülkedeki en büyük yatırımcı yüzde 27 ile Yunanistan olurken, Yunanistan’ı yüzde 15 ile İtalya, yüzde 14 ile Avusturya, yüzde 11 ile Türkiye ve yüzde 3 ile Almanya takip ediyor.

Son yıllarda, Arnavutluk’taki yatırımlarını arttıran Türk firmalarının bu ülkedeki birincil hedefleri bankacılık, inşaat, finans, sağlık ve turizm sektörleri olarak ön plana çıkıyor. Arnavutluk’taki en büyük Türk yatırımcı ise yatırımları 340 milyon avroyu aşan Çalık Holding oldu.

-Makedonya, Avusturyalı ve Türk yatırımcıların gözdesi-

Son 5 yıl içerisinde 1,55 milyar avroluk yabancı yatırımın yapıldığı Makedonya’da, Ulusal Banka verilerine göre, üç ay içerisinde 53 milyon avro yatırım yapıldı.

Makedonya Ulusal Bankası’nın verilerine göre, geçen yıl 56 milyon avro değerinde yatırım ile Avusturya, Makedonya’ya en fazla yatırım yapan ülke olurken, 11,7 milyon avro ile Türkiye ikinci sırada yer aldı.

Ülkedeki Türk yatırımlar son yıllarda büyük bir artış gösterirken, ülkede iki havalimanı inşaatı yapan TAV şirketi ile Cevahir ve Sütaş şirketleri, Makedonya’daki en büyük Türk yatırımcılar oldu.

Öte yandan, Makedonya piyasasına yeni giren Matek, İskrem Medical ve Total şirketleri de toplamda 50 milyon avroluk bir yatırım gerçekleştirecek.

Türk şirketlerinin Makedonya’daki yatırımları, 2010-2012 yılları arasında, 150 milyon avro değerindeydi.

Dünya Bankası’nın verilerine göre, Güneydoğu Avrupa ülkelerinde kişi başına düşen yabancı yatırım miktarı 285 dolar olurken, aynı kaynağın verilerine göre, kişi başına düşen yabancı yatırım miktarı Sırbistan’da 341, Kosova’da 284, Arnavutluk’ta 232, Makedonya’da 199 ve Bosna Hersek’te ise 177 dolar oldu.

Yazar: Bedrudin Brlyavac

Kaynak: Haberler.com