Bir halkın kaderini bu kareyle değiştirdi

1992 yılında Kanlı Bayram yaşandı. Bosna Hersek’in Biyelyina şehrinde Nisan ayında yaşanan kanlı bayramında Ron Haviv çok çarpıcı fotoğrafları çekti. Biyelyina kasabasının 1992 Bayram hikayesini getiriyoruz.

Bosna Savaşı’nda yaşanan dehşeti en iyi yansıtan karelerden biri de Amerikalı Ron Haviv’in çektiği bu fotoğraftı. Haviv, dünyayı ayağa kaldırıp müdahalenin yolunu açan, Sırp askerlere taraf değiştirten fotoğrafın öyküsünü 20 yıl sonra Fransız Le Monde gazetesine anlattı.

Avrupa’da İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yaşanan en büyük drama sahne olan Bosna Hersek, hâlâ yaşanan vahşeti unutabilmiş değil. 1992’de başlayan ve yaklaşık dört yıl süren savaşta en az 200 bin kişi öldü, 2 milyona yakın insan göçe zorlandı. Yaşananları dünyaya en iyi anlatan karelerden biri, savaşın henüz ilk günlerinde 31 Mart 1992’de Sırpların çoğunlukta olduğu Byelyina kasabasında çekildi.

Elinde sigarasıyla

“Arkan” lakaplı Zelyko Raznatoviç’in liderliğini yaptığı Sırp çetesi ‘Kaplanlar’, bu kasabadaki Müslümanlara saldırılar düzenlemişti. Onlarca Müslüman öldürülmüştü. Katliamın ardından bir Sırp militan elinde sigarasıyla, yerde yatan Boşnakların cesetlerini tekmeliyordu. Tam bu sırada Amerikalı fotoğrafçı Ron Haviv deklanşöre dokundu. Bu kare Sırpların yaşattığı dehşetin simgesi haline geldi ve tüm dünyanın dikkatini burada yaşananlara çevirdi. Boşnaklar direniş orduları kurarken bu fotoğrafı kullandı. Dünyanın dört bir yanında bu karenin yer aldığı afişler hazırlanıp kampanyalar düzenlendi. Uluslarası Adalet Divanı, Bosna’daki savaş suçlarına kanıt olarak kullandı.

Kahraman yarattı

Haviv, 20 yıl sonra bu fotoğrafın hikayesini Le Monde gazetesine anlattı. Amerikalı fotoğrafçı “Byelyina’da militanlar üç sivili önümde öldürdü. Militanlardan biri cesetleri tekmelemeye başladı. Fotoğraf büyük tepki çekti ama uluslararası siyaset geride kaldı. Ancak yine de bu kare bazı kaderleri değiştirdi. Saraybosna kuşatması sırasında Bosna Hersek ordusunda görev yapan Sırp asıllı general Jovan Divjak bana bu kareyi gördükten sonra Bosna ordusuna katılma kararına aldığını söyledi” dedi. Sırp ordusunun kenti ele geçirememesinde büyük rol oynayan Divjak, Bosna’nın kahramanlarından biri olarak kabul ediliyor.

Fotoğrafçılığın yaşayan efsanesi

Dünyanın en ünlü haber fotoğrafçılarından biri olan Ron Haviv, Bosna Hersek’ten Meksika’daki uyuşturucu savaşlarına; Sri Lanka iç savaşından 2010 Haiti depremine ve Afganistan’a kadar birçok zorlu alanda görev yaptı. Fotoğrafları Business Week, Fortune, Le Monde, Newsweek, The New York Times Magazine, The New Yorker, Paris Match, Vanity Fair, Vogue ve Time gibi dünyanın en saygın basın organlarının ilk sayfalarında yer aldı. New York’ta yaşayan ve uluslararası birçok ödül kazanan 47 yaşındaki Haviv, 2010 yılında da Türkiye’de bir karma sergi açmıştı.