Mostar Köprüsü

Mostar Köprüsü, (Boşnakça: Stari Most) Bosna Hersek’in Mostar şehrinden geçen, Neretva Nehri üzerinde Mimar Sinan’ın öğrencisi Mimar Hayreddin tarafından 1566 yılında inşa edilen köprü. Mimar Hayreddin, köprü için 456 kalıp taş kullandı. Köprü, çevresindeki kente adını da verdi. Mostar, Hersek bölgesinin ana kenti oldu.

Özellikler

Neretva Nehri’nden 24 metre yüksekte 30 metre uzunluğunda, 4 metre genişliğinde olan Mostar Köprüsü, dönemine göre gelişmiş bir teknolojiyle inşa edildi. Köprü inşaatında 456 kalıp taş kullanıldı. Köprü, inşa edildikten sonra yakınındaki şehre ismini vermiştir, şehirde ticareti canlandırmış ve zenginleştirmiştir. Böylece Mostar, Hersek bölgesinin önemli bir şehri haline gelmiştir. Mostar Köprüsü, cesur sporcular tarafından yıllarca bir atlama platformu olarak kullanıldı. Geleneğe göre şehrin erkekleri, nişanlılarına cesaretlerini ispatlamak için düğün öncesinde köprüden atlarlardı.

Yıkılması

Bosna Hersek’te başlayan iç savaş sırasında Mostar Köprüsü’ne ilk saldırıyı 1992’de Bosnalı Sırplar düzenledi. 9 Kasım 1993’te Hırvat tankları köprüye daha büyük bir zarar veren saldırılarını başlattı. Kasım ayının sonunda köprü tamamen yıkıldı. Dev taşları, Neretva Nehri’nin sularına gömüldü. Mostar Köprüsü, yüzyıllar boyunca Bosna’da hoşgörü ve kültürel çeşitliliğin sembolüydü ve 427 yıldır ayaktaydı. Şehrin Müslüman ve Hırvat kesimini birbirine bağlıyordu. Köprünün yıkımı, Mostar’ın çok uluslu mirasının reddedilmesi anlamına geliyordu.

Savaş sonrasında İngiliz güçleri yıkılan köprünün yerine geçici bir demir köprü yaptı. Mostar civarındaki diğer köprüler de tahrip edildiğinden, nehrin iki yakasını birleştiren tek yapı olarak bu köprü kaldı.

Yeniden İnşası

Mostar Köprüsü’ nün eski hâline uygun olarak yeniden inşası çalışmaları (TİKA) UNESCO ve Dünya Bankası’nın desteğiyle 1997’de başladı. Köprünün temel,beden duvarları ve zemin güçlendirilmesini Yapı Merkezi ve taş kemer inşaatını diger Türk şirketi olan ER-BU üstlendi. Macar ordusundan dalgıçlar orijinal taşları nehir yatağından bulup vinçlerle çıkardı. Bombardımandan ve suyun içinde bozulmaya uğramış taşlar yapıda kullanılamadığından, orijinal taşların çıkarıldığı, günümüzde kapalı olan taş ocağı tekrardan bu iş için açılıp, aynı ocaktan çıkarılan taşlar köprünün yapımında kullanıldı. Orijinal modele sadık kalan şirket, köprünün temellerini de sağlamlaştırdı. 30 metre uzunluğundaki, 24 metre yüksekliğindeki köprünün kemerindeki çalışma Haziran 2002’de başladı. Kilit taşı Ağustos 2003’te yerine konuldu.

İnşaatı tamamlanan Mostar Köprüsü, aralarında Türkiye’ nin de bulunduğu çok sayıda devletin temsilcilerinin hazır bulunduğu bir törenle, İngiliz Prensi Charles tarafından 23 Temmuz 2004 tarihinde açıldı. Açılışı, çok sayıda televizyon ekibi naklen yayınla seyircilerine ulaştırdı.

Mostar Köprüsü, eski Mostar şehriyle birlikte 2005 yılında Dünya Miras Listesi’ne eklenmiştir.

Mostar Köprüsü Hikayesi

Mostar Köprüsü’nün bu kadar önemli ve bilinen bir yapı olmasının sebebi köprünün sahip olduğu tarihi ile de alakalıdır. İlk olarak Osmanlı Dönemi’nde, 1566 yılında inşa edilen köprü Bosna Savaşı sırasında 9 Kasım 1993 tarihinde yıkılmıştır. Mostar Köprüsü sanıldığı gibi Sırplar tarafından değil Hırvatlar tarafından yıkılmıştır. Yıkılan köprü yerine İngilizler savaş sırasında geçici bir demir köprü yapmışlar.

1997 yılına gelindiğinde ise Unesco ve Dünya Bankası’nın da desteği ile köprünün aslına uygun olarak tekrar yapılmasına başlandı. Nevetra Nehri’ne düşen orijinal taşlar sudan çıkartılıp yeni köprü yapımında tekrar kullanılmaya çalışıldı. Kullanılamaz halde bulunan taşlar yerine taşların çıktığı aynı taş ocağından yeni taşlar çıkartılıp köprü inşaatında kullanıldı. Köprü inşaatını bir Türk şirketi olan ER-BU gerçekleştirdi.

Aslına uygun olarak yeniden inşa edilen köprü başta İngiliz Prensi Charles olmak üzere içinde Türk yetkililerinde bulunduğu geniş bir temsilci gurubu ile 23 Temmuz 2004 yılında açıldı.

Dilerseniz Mostar Köprüsü’nün hemen giriş kısmında bulunan Museum of Old Bridge (Eski Köprü Müzesi)’nde köprü ile ilgili tüm detaylı bilgilere ulaşabilir, Mostar Köprüsü’nün Hırvat topçuları tarafından yıkım anına şahit olabilirsiniz.

Günümüzde Mostar Köprüsü dünyanın bir çok tarafından turistlere ev sahipliği yapan, Balkanların en önemli yapıları arasında yer alıyor. Köprü geçisi ücretsizdir. Köprü üzerinde turistleri eğlendirmek amacıyla nehre atlayan gençler bile bulunuyor. Vereceğiniz birkaç Mark ile gösteri yapan gençleri izleyebilirsiniz.

Mostar Köprüsü’ne karşı en güzel fotoğraf çektirebileceğiniz yer ise Müslüman tarafında bulunan Koski Mehmet Cami’ye doğru giderken nehir tarafında kalan kısımlar.