20 yıldır bitmeyen acı: Srebrenica

Bosna Hersek Fahri Başkonsolosu Ahmet Kemal Baysak, Srebrenica’da 20 yıl önce yaşanan soykırımın, ülkenin birçok yerinde yaşandığını ve Birleşmiş Milletler’in (BM) gerekli müdahalesi olmadığı için 300 bine yakın soydaşın yaşamını yitirmesinden büyük üzüntü duyduklarını söylüyor. Baysak, “Avrupa’nın ortasında, herkesin gözü önünde yaşanan bu soykırımı unutmadık, unutmayacağız, unutturmayacağız” diyor.

Bosna Hersek, 11 Temmuz’da Srebrenica’daki soykırımın 20. yılı nedeniyle Potocari Anıt Mezarlığı’nda düzenlenecek törene hazır. Başkent Sarayevo’daki dükkanlar soykırımı anlatan afişlerle donatılmış. Kentin kalbi Başçarşı’da dolaşan hemen herkes yakasında Srebrenica soykırımının sembol çiçeğini taşıyor.

Soykırımının 20. yılında Srebrenica Potocari’de düzenlenecek törende bu yıl toplu mezarlardan çıkartılan ve kimliği belirlenen 136 kurbanın cenazesi defnedilecek. Dünyanın 90 ülkesinden devlet yetkililerinin katılacağı belirtilen törende Başbakan Ahmet Davutoğlu da eşi ve kalabalık bir heyet ile birlikte yer alacak.

Srebrenica Bosna’da tek değil

Srebrenica’daki soykırımda yaşamını yitiren ailelerin acılarını paylaşmak üzere Türkiye’den heyetler Bosna Hersek’e akın etti. 11 Temmuz 2015 Cumartesi günü Potocari Anıt Mezarlığı’nda düzenlenecek töreni izlemek için Bosna Hersek Fahri Başkonsolosu Ahmet Kemal Baysak önderlik ettiği, Türkiye Bosna Hersek Kültür Dernekleri Federasyonu üyesi derneklerden gelen delegasyon da onların arasında.

Anma törenlerini 20 yıldan bu yana izlediğini belirten Fahri Başkonsolos Baysak, “Bosna Hersek’te katliam birçok yerde yapıldı, sadece Srebrenica’da değil” diyor ve yaşanan trajedinin büyük bir insanlık ayıbı olduğuna dikkat çekiyor. “Dünya üçüncü milenyuma giriyoruz diye havai fişeklerle kutlama yaparken Avrupa’nın ortasında aklın almayacağı bir soykırım yapıldı” diyen Ahmet Kemal Baysak, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Bosna Hersek’te yaşanan soykırım dört yıl boyunca devam etti. Bir tek Srebrenica’da değil bir çok yerde katliam yapıldı. Avrupalılar soykırıma gözlerini kapattılar, ağızlarına fermuar çektiler, kulaklarını tıkadılar ve soykırım feryatlarını duymadılar. Bu bir iki gün değil, dört yıl boyunca sürdü. Birleşmiş Milletlerin (BM) barış gücü olarak görev yapan Hollandalı askerlerin ağır ihmali var. BM’in, ‘Biz Barış Gücüyüz, savaşmayız’ diyerek insanları kasapların eline bırakması vicdani bir durum değildir. Esas suçlu olan Nato ve BM güçleri, 6 Nisan 1992’de başlayan Sarayevo’ya ve Bosna Hersek’in muhtelif şehirlerinde yapılan saldırıları önlemek için bombalasalardı, dört yıl boyunca 300 bine yakın soydaşımız yaşamını kaybetmeyecekti.”

Resmi törenlerde değişiklik

Kayıp kişiler Enstitüsü’nün 20 yılda buyana kayıp yakınlarına yardımcı olmak için çalıştığını anlatan Ahmet Kemal Baysak, bu yıldan sonra resmi törenlerin artık yirmibeşinci, otuzuncu yıl gibi aralıklarla yapılacağını belirtiyor. Baysak, “Bu karar toplu mezarlardan bulunanların azalmasından kaynaklanan bir karar olabilir. Ancak bu durum artık anma yapılmayacağı anlamına gelmiyor. Yine her yıl burada aileler toplanacak ve anmalar yapılacaktır. Sadece resmi törenlerin daha uzun aralıklarla yapılacağı söyleniyor. Zaten anma sadece 11 Temmuz’da yapılacak diye birşey yok.Biz de bu anma törenleri dışında, ülkeye geldiğimizde ya da bizimle gelen heyetlerle mutlaka Potocari’deki mezarlığı ziyaret ediyoruz” diyor.

Srebrenica’da ailelerin acılarını paylaşmak üzere her yıl çok sayıda Türk vatandaşın buraya gelmesinden büyük mutluluk duyduğunu belirten Bosna Hersek Fahri Başkonsolosu Ahmet Kemal Baysak şu görüşleri dile getiriyor:

“Buradaki annelerin bekleyişleri sürüyor. Oğlunun, eşinin ya da babasının kemiğini bulsa diye bekliyor. ‘Hiç olmadı şehit düştüğünü bileyim’ diyor. Yaşanan büyük trajedi. Burada yanlarında olmak, seslerini duyurmak son derece çok önemli.Biz her sene Türkiye Bosna Hersek Kültür Dernekleri Federasyonu’yla anma ve toplu defin etkinliğine katılıyoruz. Anma etkinliği dışında da Bosna Hersek’e geldiğimiz her heyetle mutlaka Potocari’ye gidiyoruz. Bizler tüm dünyaya yaşanan bu dramı anlatmak farkındalık yaratmak zorundayız. Burada yaşananlar unutulmaz bir acı. Avrupa’nın ortasında, herkesin gözü önünde yaşanan bu soykırımı unutmadık, unutmayacağız, unutturmayacağız.”

Acı bilanço

1992-1995 yılında Bosna Hersek’te yaşanan savaş sırasında yaklaşık 312 bin kişinin öldüğü tahmin ediliyor. 11 Temmuz 1995 tarihinde en büyük katliamın yaşandığı ve üç gün içinde 8 bin 372 erkeğin öldürüldüğü Srebrenica, soykırımın sembol kentlerinden biri durumunda.

Kayıpları bulmak üzere 20 yıldan bu yana çalışmalarını sürdüren Bosna Hersek Kayıp Kişiler Enstitüsü (INO) yetkilileri soykırımda yaşamını yitiren kurbanlara ulaşmak için akla gelebilecek her türlü teknolojiyi kullanarak bir dedektif gibi kimliklerin izini sürüyor.

Toplu mezarların kanıtlarını yok etmek için mezarların iki ya da üç kez tekrar kazılarak yer değiştirildiğini belirten yetkililer için göl, orman, dağ, ova fark etmiyor. Bugüne kadar 8 bin 372 kişinin 7 bininden fazlası bulunup teşhis edilirken, kayıp 1300 kişinin cesedi hala bulunabilmiş değil. Sürecin yavaş işlemesi, acılı bekleyişlerini sabırla sürdüren ailelerin ise umutlarını yitirmelerine neden oluyor.

Kentyasam.com/Saadet Erciyas