Bosna’nın Yakılan Hafızası Yeniden Parladı

Bosna’daki savaş sırasında Çetniklerin açtığı ateş sonucu çıkan yangında, ülkenin ulusal arşivlerinin de bulunduğu yaklaşık 2 milyon eserin yok olduğu milli kütüphane, tamamen eski görünümüne kavuştu Viyeçnitsa Kütüphanesi’ndeki restorasyon çalışmalarının bu ay bitmesi ve açılışın 9 Mayıs’ta yapılması planlanıyor.

Bosna’daki savaş sırasında başkent Saraybosna’yı kuşatan Çetniklerin (aşırı Sırp milliyetçileri) 25 Ağustos 1992’de açtığı ateş sonucu çıkan yangında ülkenin ulusal arşivlerinin de bulunduğu yaklaşık 2 milyon eserin yok olduğu milli kütüphane, içi ve dışıyla eski halini aldı.

“Bosna’nın hafızası” olarak bilinen, aynı zamanda şehrin sembollerinden olan tarihi Viyeçnitsa Kütüphanesi’nin dış cephesindeki restorasyon çalışmaların tamamlanmasının ardından, kütüphanenin iç restorasyonunda da sona gelindi.

Avrupa Birliği (Ab) tarafından son restorasyon çalışmaları için 5 milyon avro sağlanan Viyeçnitsa Kütüphanesi, duvarlarındaki desenleriyle görenleri adeta büyülüyor.

İlk restorasyon çalışmaları 1996’da Avusturya’nın sağladığı 750 bin avro destekle başlayan kütüphaneye, Ab de 2005 ve 2009’da tamamlanan aşamalarda 5 milyon avro yardım yap. Restorasyonun yine Ab tarafından finanse edilen dördüncü aşaması da yaklaşık 5 milyona avroya mal oldu. Tarihi kütüphanenin tüm restorasyon çalışmalarının toplam 11 milyon avro olduğu belirtildi.

Restorasyon çalışmaları bu ay bitmesi planlanan Viyeçnitsa Kütüphanesi’nin açılışının, 9 Mayıs’ta yapılması öngörülüyor.

“Bosna’nın yakılan hafızası”

Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmet tarafından 1463 yılında fethedilen ve 400 yılı aşkın Osmanlı idaresi altında kalan Bosna-Hersek, 1878 yılındaBerlin Kongresiyle Avusturya-Macaristan imparatorluğu hakimiyetine girdi.

Endülüs mimarisiyle yapılan ve “Viyeçnitsa” olarak bilinen tarihi bina, Avusturya-Macaristan imparatorluğu zamanında, Saraybosna’daki tarihi Başçarşı’nın hemen arka tarafında 1892-1896 yıllarında inşa edildi.

Belediye ve mahkeme binası olarak kullanılan bina, 1949 yılında Bosna’nın milli kütüphanesi olarak hizmet vermeye başladı. Bosna-Hersek’te yaşayan Boşnak, Sırp, Hırvat ve Yahudilere ait el yazması ve önemli eserlerin de bulunduğu yaklaşık 6 milyon kitap ve ulusal arşivin saklandığı kütüphane, “ülkenin hafızası” konumundaydı.

Bosna-Hersek, mimarisiyle görenleri büyüleyen bu tarihi binayı ve içindeki “hazine”nin önemli kısmını, 25 Ağustos 1992 tarihinde Saraybosna’yı kuşatan Çetniklerin topçu ateşi sonucu çıkan yangında kaybetti. Açılan ateş sonucu çıkan ve 3 gün boyunca devam eden yangında, 155 bini el yazması, ülkenin ulusal arşivlerinin de bulunduğu yaklaşık 2 milyon eser yok oldu. Yangın, savaş sırasında sürdürülen vahşetin yankılarının devam ettiği sırada pek dikkat çekmedi ancak savaşın ardından Bosna bu yangınla adeta “hafızasını yitirdi.”

AA