Avrupa’nın kalbinde yeni ”Apartheid” yaşanıyor

Bosna Hersek’in doğusundaki Zvornik kenti yakınlarındaki Kamenitsa köyünde, Boşnak halka yönelik yapılan ayrımcılık, Güney Afrika Cumhuriyeti’nde, 1948-1994 yılları arasında, Ulusal Parti tarafından uygulanan ırkçı ayrımcılık sistemi ”Apartheid”i akıllara getirdi.

Bosna’daki savaş öncesinde, yaklaşık 2 bin Boşnak’ın yaşadığı Kamenitsa’da, savaşta terk etmek zorunda kaldıkları evlerine geri dönmeye başlayan binin üzerinde Boşnak, zor koşullar altında hayatta kalma mücadelesi veriyor. Savaşın ardından çok sayıda toplu mezar bulunduğu için ”Toplu Mezar Vadisi” olarak bilinen Kamenitsa’da, savaşın son ermesinden 18 yıl sonra dahi, Bosna Sırp Cumhuriyeti (RS) tarafından, burada yaşayan Boşnak halka yönelik ırkçılık temeline dayalı ayrımcılık yapılmaya devam ediyor.

Bir dönem silahlarla yapılan savaş, şimdilerde ise kalemle yapılıyor. RS makamları, Boşnak çocuklara yönelik uygulamalarıyla, dedelerine ait bu topraklarda, adeta istenmedikleri mesajı veriyor.

Güney Afrika’da siyahlara yönelik uygulanan ve 1958 yılından sonra yasalarla da desteklenen “Apartheid” sistemi, beyaz azınlık dışında kalan vatandaşların, vatandaşlık hizmetlerinden, devletin sağladığı sağlık ve eğitim hizmetlerinden daha az yararlanmalarını öngörüyordu. Avrupa’nın kalbi sayılabilecek Bosna Hersek’in bu küçük köyünde de Sırp öğrencileri okullarına taşıyan öğrenci servislerine Boşnak öğrenciler bindirilmiyor. Boşnak öğrenciler ise okullarına 3 otobüs değiştirerek gitmek zorunda bırakılıyor. Bu öğrencilerin her gün yaşadığı bu sıkıntının tek sebebi ise Müslüman ve Boşnak olmalarından kaynaklanıyor.

RS yönetiminin kendilerine yönelik yaptığı ayrımcılıkla ilgili olarak birçok sorunla karşılaştıklarını söyleyen köy sakinleri, sadece Boşnak öğrencilerin eğitim aldığı Kamenitsa İlköğretim Okulu’nda çalışan iki Boşnak öğretmenin işten çıkarılmasının ise bardağı taşıran son damla olduğunu ifade etti.

Veliler Konseyi Üyesi Safet Rizviç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Kamenitsa sakinlerinin neredeyse hergün karşılaştıkları sorunlarla ilgili bilgi verdi.

Köy sakinlerinin yaşadıklarını ”ayrımcılık” olarak nitelendiren Rizviç, ”Bizim sadece bir sorunumuz yok. Kamenitsa’ya geldiğimiz günden bu yana devamlı biriken sorunlarımız var” dedi.

”Her şeyden önce, bizim çocuklarımız, eğitim almak için gerekli temel şartlara sahip değil” diyen Rizviç, şunları söyledi:

”Öte yandan, bizler buraya döndüğümüz günden beri köyün su tesisatıyla ilgili sorun yaşıyoruz. Çocuklarımızın okulda, içme suyu bulunmuyor. Hala, yıkılmak üzere olan, ilk bakışta ilkel çağlardan kalma gibi görünen eski tuvaletleri kullanıyorlar. En büyük sorunlardan biri ise okul servisi. Çocuklarımız, beşinci sınıftan itibaren, Drinyaça’daki Yovan Cviyiç İlköğretim Okulu’na gidiyor. Ancak bu okulda Boşnaklara yönelik dil, tarih ve din dersi bulunmuyor. Çocuklarımız, okula varana dek üç araç değiştiriyorlar ve bu sadece Boşnak öğrencilere yönelik bir uygulama. Kamenitsa’da yaşayan Sırp ailelerin çocukları ise, aktarma yapmadan tek bir servisle okula taşınıyor. Buradaki Boşnak halk, ikinci sınıf vatandaş muamelesi görüyor.”

Rizviç, harabe durumdaki okula ne RS Eğitim Bakanlığı’nın ne de bağlı oldukları Zvornik Belediyesi’nin bir fening (kuruş) dahi harcamadığını söylerken, her şeyi veliler olarak kendilerinin finanse ettiğini vurguladı.

-Boşnak çocuklara okulda da ayrımcılık

Rizviç, 40 öğrencinin bulunduğu Kamenitsa İlköğretim Okulu’ndaki sorunlara dair şunları kaydetti:

”Buradaki okulda, bizim öğrencilerimize yönelik dil, tarih ve din dersi var. Ancak bu derslere Sırp öğretmenler giriyor ve derste Sırpça konuşuluyor. Bu kabul edilemez. Biz, çocuklarımızın ana dillerinde eğitim almalarını istiyoruz. Bu onların hakkı. Öte yandan, hiçbir öğrencimiz okuldaki beş senesinin aynı öğretmenle tamamlayamadı. Sürekli öğretmen değiştiriliyor. Son olarak da okulda görev yapan iki Boşnak öğretmen görevden alınarak, yerlerine iki Sırp öğretmen atandı. Bize gönderdikleri öğretmenler, veli olarak beni dahi dikkate almıyor. Böyle bir öğretmen, öğrencileri nasıl eğitir.”

Mağdur durumdaki Boşnak velilerden biri olan Mehdin Mehmedoviç de sorunun çözülmemesi halinde, oğlu Nuri’yi okula göndermeyeceğini kaydetti.

Çocuklarının üç araç değiştirerek okula varabildiğini belirten Mehmedoviç, soğuk kış günlerinin gelmesiyle birlikte, zaman zaman bir saat otobüs bekleyen çocuklarının sağlığı konusunda endişelendiklerini söyledi.

Boşnak velilerden Zekeriyah Bayriç ise Kamenitsa’daki okulda eğitim gören Boşnak öğrencilerin kaliteli bir eğitim alamadıklarına değinirken, okuldaki Sırp öğretmenlerin Boşnak öğrencilere yeterli ilgiyi göstermediğini ve iyi bir eğitim vermediğini savundu.

Bu arada, Kamenitsa’da, Bosna savaşı sırasında, 11 Temmuz 1995’de yaşanan ve 8 binin üzerinde erkeğin katledildiği Srebrenitsa soykırımı kurbanları anısına dikilen bir anıtta bulunuyor. Anıtın üzerindeki, 200, 506, 84 gibi sayılar ise, Srebrenitsa’daki soykırımda katledilen ancak, bulunamasın diye yaklaşık 60 kilometre uzaklıktaki Kamenitsa’da oluşturulan toplu mezarlarda bulunan Boşnaklar’ın sayılarını temsil ediyor. Köy sakinleri, tüm bunların bir nebze kabul edilebilir şeyler olduğunu, ancak RS yönetiminin kendilerine yönelik yapılan ayrımları her gün yüzlerine vurmalarının ve hergün 1992 yılında yaşananların tesadüf olmadığını hatırlatmalarının kabul edilemez olduğunu kaydetti.

Kamenitsa’da yaşayan Boşnaklar, savaşta terk etmek zorunda kaldıkları köylerine geri döndüklerinde, her yerde ceset kalıntıları bulduklarını söylerken, geçtiğimiz günlerde septik çukuru kazan bir köy sakini de savaş dönemine ait bir ceset bulduğunu belirtti.

-Boşnak çocuklar sadece Kamenitsa’da sorun yaşamıyor-

Bu arada, ülkede eğitim ve öğretimin 1 Eylül’de başlamasına rağmen Bosna Hersek’in iki entitesinden biri olan Bosna Sırp Cumhuriyeti’nde (RS), kendi dil, tarih ve din derslerinin verilmemesine duydukları tepki nedeniyle Konyeviç Polye ve Vrbanci bölgesindeki Boşnaklar bugüne kadar çocuklarını okula göndermedi. Bugüne kadar çalmadık kapı bırakmayan Boşnak veliler, girişimlerinden sonuç alamaması üzerine oturma eylemi başlattı. Saraybosna’daki Avrupa Birliği Yüksek Temsilciliği’nin önünde yaklaşık 1 ay önce çadır kuran veliler, oturma eylemlerini devam ettiriyor. Havaların soğumasına rağmen, okul çağındaki çocuklarıyla birlikte eylemlerini sürdüren Boşnaklar velilerin isteklerine bugüne kadar olumlu cevap verilmedi.

AA