Bosna Hersek; Kahve, börek, köfte…

Bosna-Hersek mutfağı deyince, börek, köfte ve kahve ilk akla gelenlerden oluyor. Ama, Bosnalılar, bunlara kendi özelliklerini de ekleyip fark yaratmayı başarmışlar.

Bosna-Hersek mutfağı, diğer Balkan ülkelerinde de olduğu gibi, Doğu ile Batının seçkin lezzetlerini bir arada sunabilen bir özellik taşıyor. Genellikle yemeklerde Osmanlı mutfağının, pasta ve patates türevi yiyeceklerde ise, Avusturya-Macaristan mutfağının etkisi var. Bosna- Hersek mutfağında süt ürünleri ve her çeşit et büyük yer tutuyor. Çok kullanılan bir diğer unsur ise, baharat.

Yerel alışkanlıklar

Bosna-Hersek’de sabah kahvaltısında yumurta, yumuşak beyaz peynir, reçel ya da bal, tereyağı ve tabii ki ekmek mutlaka sofrada oluyor. Çay, kahve veya sıcak süt içiliyor. Öğle yemekleri ise, günün en kuvvetli öğünü oluyor. Eğer mümkünse, ailece hep birlikte yeniliyor. Tatil günlerinde, ailece yenen yemekler öğleden sonra geç saatlere kadar sürebiliyor. Ama akşam yemekleri genelde saat 20’den sonra ve çok daha hafif.

İyi bir öğle yemeği, ev yapımı bir çorba ile başlamalı. Müslüman evlerde bu bazen Tarhana olabilir. Bunu bir et ya da balık, ayrıca sebze yemeği ve salata izlemeli, ardından da tatlı gelmeli. Tatlı deyince, puding veya kek daha harcıalem sayılıyor. Baklava ya da Tulumba özel günlerde tercih edilen tatlılar. Bir de “tufahiye” denilen, Bosna’ya has elma tatlısı var. İçine ceviz, üstüne de krema konularak sunuluyor.

Özel lezzetler

Ünlü Boşnak böreği günün her saatinde yenebiliyor. En popüler olanı kıymalısı. Ama daha pek çok çeşidi var: peynirli olanına “sirnica” deniliyor, ıspanaklısına “zelyanica”, patateslisine de “krompirusa”. Bosna-Hersek’de en yaygın olan bir diğer yiyecek ise köfte. Bosna-Hersek usulü köfteye “cevapi” ya da “cevapcici” deniyor. Türkçedeki “kebap” kelimesinden alınmış. Saraybosna, “cevapdzinica”, yani köfteci dolu. 400 yıllık geçmişi olan, koyun ya da sığır etinden yapılan “cevapi”, “somun” adı verilmiş yassı ve yuvarlak ekmek ya da pide arasında yeniyor; bol soğanlı, yanında da yoğurt.. Bosna-Hersek’e yolu düşen herkesin en az bir kez tatması gereken bir lezzet. Geleneksel yemeklerden bir diğeri olan “bosanski lonac”, güveç kap içinde fırına verilen ve yavaş yavaş pişirilen et ve sebzeden oluşuyor. Çok lezzetli. Bosna-Hersek’de pek çok yemek Türk zevkini yansıtıyor, örneğin şiş kebap gibi. Diğer popüler yemekler “Yaprak” sarması, lahana sarması, ve bir tür kuzu şiş olan “Raznyici”. Raznyici, odun ateşinde yapılıyor, bazen keçi eti de kullanılıyor. Zaten, ülkede etler çok kaliteli. Deniz kıyısındaki tek kent olan Neum’da ve nehir kıyılarında ise mutlak surette taze balık yeniyor.

Çevapi (Köfte)

Bosna’da en çok bulabileceğiniz yemek köfte. Üsküp , Mostar ve diğer Balkan şehirlerinde olduğu gibi Saraybosna’nın da en çok tercih edilen yemeği “Çevapi” olarak geçen köftedir. Çevapi bildiğimiz Tekirdağ Köfte’nn bir benzeri. Metal tabakta yağlanmış pide arasında bol kepçe gelen porsiyonlar size keyifli bir yemek yaşatacaktır. Tabakta pide ve köfte haricinde küp küp doğranmış soğanlar, domates ve közlenmiş biber bulunuyor. Şehrin hemen hemen her köşesinde bulunan köftecilere ise “Çevabdzinica”(köfteci) adı veriliyor.

Dolma – Sarma

Bosna Hersek’teki tanıdık diğer yemekler biber dolması ve yaprak sarması . Bunlar dışında biz de çok yapılmayan soğan dolması Bosna’nın bir diğer ünlü yemeği. Özellikle eğer daha önceden yeme fırsatınız olmadıysa soğan dolmasını deniyebilirsiniz. Saraybosna’daki restoranlarda tüm bu dolmaların bir arada olduğu menüler de olabiliyor. Dolma Sahan bu 3 dolmanın bir arada olduğu örnek bir tabak.

Begova Çorba (Bey Çorbası)

Begova Çorba Saraybosna’da bulabileceğiniz bir diğer yöresel yemek. Çorba genel olarak tavuk , bamya , havuç , bezelye ve pirinçten oluşuyor. İsteğe bağlı olarak çorba içine krema da koydurabilirsiniz.

Pleskavitsa

Pleskavitsa köftenin bir benzeri. Çevabi yani köfteden farkı ise etin bir disk biçiminde tek paça olması. Pişirme metodundan dolayı etin içi biraz daha sulu.

Balkanlarda bunlar dışında bulabileceğiniz birçok tanıdık lezzet de var. Bosna Kahvesi Türk Kahvesi’nin aynısı. Baş Çarşı içinde oturduğunuz kafelerde kahve istediğinizde Türk Kahvesi mi yoksa İtalyan Kahvesi mi? diye soruyorlar. Bosna Kahvesi kişiye özel bakır tepside , bakır cezve , kulpsuz fincanlar ve lokum ve su ile servis ediliyor. Açıkcası sunum olarak bizi geçmişler. Bu kadar güzel sunulan kahvesinin fiyatı ise yalnızca 1€.

Saraybosna’da ayrıca ayran, nargile, çerez, lokum, haşlanmış-közde mısır vb. bulmanız mümkün. Baş Çarşı içinde İtalyan yemekleri de yaygın. Hamburger, Pizza vb. uzun sürede şehirde kalacaklar için bir diğer alternatif yemekler olabilir.

Sonuç olarak Saraybosna’da aç kalınmaz hatta keyifle yemek yenilir. Şehirde yaşam genel olarak pahalı olsa da fiyatlar Avrupa’daki bir çok şehre göre makul denilebilir.