CIA Bosna savaşının gizli belgelerini açıkladı

ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA), Bosna savaşı ile ilgili yaklaşık 300 belgeyi kamuoyuyla paylaştı.

Belgelerde, çoğunlukla Bosna’da 1992-1995 yılları arasında devam eden savaş sırasında, istihbarat ve devlet başkanlığı düzeyinde karar verme mekanizması konuları işleniyor.

ABD’nin Arkansas eyaletine bağlı Little Rock kentinde Bosna savaşının gizli belgelerinin açıklanması nedeniyle düzenlenen toplantıya, Bosna’daki savaş döneminde ABD Başkanı olan Bill Clinton, eski ABD Dışişleri Bakanı ve Birleşmiş Milletler (BM) Büyükelçisi Madeleine Albright, eski Avrupa Müttefik Kuvvetler Komutanı Orgeneral Wesley Clark, eski Ulusal Güvenlik Danışmanı Sandy Berger ve eski CIA İstihbarat Müdür Yardımcısı John Gannon katıldı.

İki farklı senaryo

Kamuoyuyla paylaşılan gizli belgelerde, 1995 yılında, ABD’li diplomatlar, Bosna savaşının sona erdirilmesi için 2 farklı senaryoyu tartışıyor. Bunlardan biri savaşın barış anlaşması ile 1995’te sona ermesini öngörürken, ikincisi, savaşın 1996 yılı boyunca devam etmesi ve buna karşı alınacak tedbirler görüşülüyor. Belgelerde, ayrıca Bosna Hersek’i oluşturan iki entiteden biri olan Bosna Sırp Cumhuriyeti’nde referandum yapılarak, bu bölgenin Bosna Hersek’ten ayrılması ve Sırbistan ile konfederasyon çerçevesinde birleşme olasılığıı gözden geçiriliyor. Ancak o dönemde Bosnalı Sırplar’ın siyasi lideri Radovan Karaciç’in, Bosna Sırp Cumhuriyeti’nin Sırbistan ile konfederasyon çerçevesinde birleşmesi olasılığına, “gücünü kaybetmekten korktuğu için karşı çıktığına” yer veriliyor.  Belgelerde ayrıca, askeri tehdit ve kısa süreli diplomatik izolasyon yöntemleri kullanılarak Karaciç ile bu şekilde baş edilmesi gerektiğine işaret ediliyor.

Belgelerde 11 Temmuz 1995 yılında Srebrenitsa’da yaşanan soykırımın ardından yaşanan gelişmeler de yer alıyor. Srebrenitsa soykırımından 3 gün sonra, 14 Temmuz 1995 yılında hazırlanan bir belgede, Bosnalı Sırplar’ın Srebrenitsa’da yaşayan sivilleri zorla tahliye ettikleri ve çatışmaların Bosna Hersek’in doğusunda bulunan Jepa kentinin etrafında devam ettiği belirtiliyor.

Internet sitesinde

Bosna savaşıyla ilgili açıklanan yaklaşık 300 belgeye CIA’nın internet sitesinden de ulaşılabiliyor. Bosna’da 1992-1995 yılları arasında yaşanan, çoğunluğu Boşnak yaklaşık 100 bin kişinin öldüğü savaş, 1995 yılında ABD’de imzalanan Dayton Barış Antlaşması ile sona erdi. Bosna savaşının baş aktörlerinden savaş döneminde Bosnalı Sırplar’ın siyasi lideri Radovan Karaciç ile general Ratko Mladiç halen Lahey’deki mahkemede tutuklu olarak yargılanıyor. Sırbistan’ın eski devlet başkanı Slobodan Miloşeviç ise Lahey’deki Uluslararası Ceza Mahkemesi’nce tutuklu olarak yargılanırken, 2006 yılında hücresinde ölmüştü.

AA