Ezelden Ebede Bir Alperenler Tekkesi

Zamana ve mekâna sığmaz bazı yapılar. Meydana getirilirken alınmış olan niyetin hatırınadır bu sınırlara meydan okuyuş. Bu sağlam duruş, üzerinden asırlar geçse de harcına katılmış muhabbettendir. Bir gün formları yok olsa dahi, “Kökü ezelde ve dalı ebette” olduklarından, mana âleminde hep ayakta duracaklardır.

Bosna-Hersek’te bulunan Blagay Alperenler Tekkesi -diğer adıyla Sarı Saltuk Tekkesi- zamana ve mekâna sığmayan yapılardan. Yaklaşık 600 yıl önce yapıldığı tahmin edilen tekke, Osmanlı İmparatorluğu bu toprakları fethetmeden 100 yıl önce buraya gelen dervişler tarafından kurulmuştur. Mostar’a 22 kilometre mesafede bulunan tekke, Buna Nehri’nin kaynağının hemen yanında bulunuyor. 

Bir Allah Dostu, Bir Eren

Bosna’daki Blagay Alperenler Tekkesi’ni, Anadolu’dan gelen Sarı Saltuk (k.s) adlı bir dervişin kurduğu rivayet edilir. Osmanlı’nın fethinden bir asır evvel bu topraklara, insanlara İslâm’ı anlatmak için gelen Sarı Saltuk’un (k.s) tekkenin ikinci katında temsilî bir kabri bulunmaktadır.

Eren Sarı Saltuk (k.s), Anadolu ve Rumeli’nin fethi sırasında gazalara katılan bir Allah dostudur. Sarı Saltuk (k.s) hakkında birçok menkıbe mevcut ancak diğer velilerin menkıbeleri ile bu anlatıların karıştığı tahmin ediliyor. Bu sebeple onun hakkında kesin bilgilere ulaşmak zor. Ancak Sarı Saltuk’un (k.s) hayatını konu alan Saltuknâme adlı eser konu ile ilgili önemli bilgiler aktarmakta. Yazar Ebü’l-Hayr Rûm’un, Cem Sultan’ın talimatı üzerine Anadolu ve Rumeli’de dolaşarak soyu Hz. Muhammed’e (s.a.v) dayanan Eren Sarı Saltuk (k.s) hakkındaki menkıbeleri toplamış ve 1480 yılında Saltuknâme’yi tamamlamıştır. Bu eserin dışında Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde de Sarı Saltuk (k.s) hakkında bilgiler yer almaktadır.  

Evliya Çelebi’nin aktardığına göre, Eren Sarı Saltuk’un (k.s) asıl adı Muhammed Buhârî’dir. Muhammed Buhari (k.s) Pîr-i Türkistan Ahmed Yesevî’nin (k.s) halifesidir. Türkistan topraklarında yaşayan Muhammed Buhârî (k.s) mürşidinin talimatıyla Rumeli topraklarına irşada gelir ve burada hizmet eder. Saltuknâme’de belirtildiğine göre, Sarı Saltuk’un (k.s) on iki mezarı bulunmaktadır. Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme’sinde ise bu sayı yedi olarak yazılmaktadır. 

Sarı Saltuk’un (k.s) Vasiyeti

Sarı Saltuk’a (k.s) ömrünün son günlerinde mürşidinden “Yedi krallık yerde nam ve nişan sahibi ol!” buyruğu gelir ve bunun üzerine Sarı Saltuk (k.s) dervişlerini toplar. Onlara şu vasiyette bulunur: “Ben ahirete göçünce dergâhtan yedi tabut çıkarın. Naaşımı hangisine koyduğunuzu belli etmeyin. Yedi tabutun her birini ayrı bir kralın hükmündeki toprağa gömün. Gömdüğünüz yerler ki muhakkak küffar memleketi ola. Vasiyetimizdir ki her kim bizi seven müminler olduğunu söyler, mezarımızın küffar beldede kalmasına razı gelmez; o beldeyi fetheder, başımızda bir Fatiha okur.” Yesi Dergâhı’ndan aldığı “nişan” işaretini bu vasiyeti ile tamamlayan Eren Hazretleri’nin vasiyeti yerine getirilir ve dergâhtan çıkarılan tabutlar o günkü Hıristiyan memleketlerin sınırları içerisine defnedilir.

Bir Olma Mekânı, Zikir Mekânı

Günümüzde Anadolu ve Rumeli toprakları üzerinde, farklı yerlerde makamı bulunan Sarı Saltuk (k.s) hakkındaki rivayetler farklı olsa da onu ziyaret edenlerin geliş sebepleri aynıdır: Bir Allah dostunun mekânına varıp dua etmek. Sarı Saltuk (k.s), Bosna-Hersek’te insanlar arasında “Dobri” olarak da anılıyor, yani “iyi insan”.

Yugoslavya zamanında kapatılsa bile, Bosna-Hersek’in bağımsızlığından sonra restore edilip tekrar açılan Blagay Alperenler Tekkesi günümüzde de dervişlere ev sahipliği yapmakta ve ziyaretçilere kapılarını sonuna kadar açık tutmaktadır. Burayı turistik amaçla ziyaret edenlerin yanında haftanın üç günü yapılan toplu zikirlere katılmak üzere gelenler de mevcut. Tekkenin başında bulunan Şeyh Efendi, Blagay’a iki buçuk saatlik mesafede bulunan başkent Saraybosna’da yaşıyor. Zamanının bir kısmını başkentte bulunan tekkede geçiren Şeyh Efendi’nin yaklaşık olarak yirmi vekili bulunuyor. Blagay Alperenler Teknesi’ndeki zikirler ise genelde Şeyh Efendi’nin Blagay köyünde yaşayan ve bir camide imamlık görevini de üstlenmiş olan vekili tarafından yönetiliyor.

Tekkenin yenilenmeden sonraki sorumlusu burayı yılda 3-4 bin kişinin ziyaret ettiğini söylüyor. Özellikle Bosna Savaşı’ndan sonra tekkenin önemi bir hayli artmış. Türkiye’den her yıl birçok insan burayı ziyarete geliyor. Tekkenin avlusunda dolaşırken Türkçe konuşanlarla karşılaşmak her zaman mümkün…

Dünyanın dört bir yanından gelen müslümanların buluşma noktası olan Blagay Alperenler Tekkesi’nin yanı başında bulunan Buna Nehri’nin kaynağı, tekke ile başbaşa duruşu ile bu mekânın anlamına anlam katıyor. Doğrudan dağın altından gelen soğuk suya elinizi daldırdığınızda yaz ortasında bile otuz saniyeden fazla tutmakta zorlanabilirsiniz. 

Tekkenin yanından akan nehrin etrafında bir şeyler yiyip içebileceğiniz güzel mekânlar bulabilirsiniz. Özellikle nehrin karşı kıyısına geçerek çayınızı yudumlarken zahirde kartal yuvası görünümlü, batında ise nur nehrinin sur olup çevrelediği bu kaleyi izleyerek mekânın ezel ebed manasına kapı aralamak tekkeye yapılan ziyaretin en hisli anlarını size yaşatabilir.

Mostar dergisi