Vranduk Kalesi

Tarihi şehir Vranduk, büyük ihmtimal ile 14’ncü yüzyıllın sonuna doğru, çok önemli stratejik bölgesinde inşaa edilmiştir.

Vranduk kalesi kuruluşundan 1463 yılına kadar “Ban-bey” daha sonra ise kral şehri olmuştur. Bosna’nın orta çağ döneminde tek koruma altında olan şehriymiş. Vranduk ismi ilk defa 1410 yılında resmi yazılarda geçmiş.

Vranduk kalesinde Bosna kralları dış elçiler ile görüşmelerini, ticaret anlaşmaların yapıldığı yer ve fermanlar verdikleri merkezdi. Kral Tomaş’ın kardeşi Radivoy yazılarıda “Vranduk şehzadesi” olarak ismi geçmiştir. Kalenin yakınlarında, yaklaşık iki büçük uzakta olan Varoşişte köyünde ticari merkezi ve piyasası kurulmuştu zamanında. Hristiyan Fransiskenler bu köyde Azize Mariya kilisesini 15’nci yüzyılın ortasında kurmuşlar. Vranduk şehri en parlak dönemini 15’nci yüzyılda yaşamış.

Vranduk şehri çevresinde koruma tesisatları geliştirip ve kale içinde ”sotto Vranduch”adlı küçük yerleşimi kurulmuş. Kral Tomaş Vranduk şehre özel ilgi göstermiştir ve kalenin hemen altında Aziz Toma kilisesini inşaat etmiştir. Kilisenin inşaası için Vatikan Papa’dan özel yardım ve destek almıştır ve bu destekle aynı zamanda kalenin savunma bedemlerini daha da kuvvetlendirmiş. Osmanlılar Vranduk’u bir kaç sefer kuşatmışlar.

1453 yılında Osmanlılar şehri feth etmiş. Bosna haçlı seferler sırasında, 1697 yılında, Eugen Savoyski ve Macaristan haçlı ordusunun komutanı Vranduk’u feth etmeye kalkmış ama başaramamıştır ve uzun süre savaşmaktan vazgeçmiştir. 18’nci yüzyılın başında Vranduk kalesi sancak merkez kışlası olmuştur. Daha sonra 18’nci ve 19’ncü yüzyıllarında siyasi suçluların hapishanesi olmuş. Avusturya-Macaristan imparatorluğu Bosna’yı 1878 yılında Osmanlılardan alınca, 1890 yılına kadar kaleyi askeri kışla olarak kullanmışlar. Vranduk kalesi eski tepe kale tiplerindedir.

Kale, yıllar sonra yapılan restörelerden sonra orijinaliğini korumuştur. Kale tamamen eski avrupa kale tiplerine benzer. Kalenin içinde yatakhaneler, bir büyük ve bir küçük külesi, merkez bahçe, pınar, silahlık ve deposu bulunmaktadır. Kalenin içinde orta çağı ve Osmanlı döneminde kalma eserler bulunmuştur, bu eserler bugün Zenica müzesinde sergilenmektedir.

Osmanlılar Bosna’yı feth ettikten sonra Vranduk kalesinin altındaki kiliseyi camiiye çevirmişler. Camiinin adı Fatih Sultan Mehmet Han camii. Bu camiinin her iki tarafta giriş kapısı, doğudan ve batıdan, bulunuyor ve Bosna’nın bu yapım örneğinin tektir. Camiinin içinde ayrıca Fatih Sultan Mehmet Han kütüphanesi de bulunuyor. Camii eski Boşnak tip mimari yapısındadır, ahşap çatı ve ahşap minaresi. Son yıllarda ahşap çatı değişmiş ve çatı daha yoğun kar yağış nedeniyle dah eğimli yapılmıştır. Bu camii’nin imamları genel olarak İmamoviç ailesinden gelmektedir. Imamoviç ailesi ayrıca muharem 1195 hicri yılında (1780/1781 miladi yılı) Bosna valisi Silahdar Abdulah Paşa vermiş olduğu beratı halen aile saklamaktadır.

Vranduk bugün küçük bir köy ve içinde yaklaşık iki bin kişi yaşamaktadır. Yerel halkı tamamen müslümandır. Yarım adasına benzeyen eski Vranduk şehri ve kalesi ziyarette değer bir yerdir.

Hazırlayan: Admir Valentiç